Oyunu Değiştirmek Aşkına!
SEMİNERLER Bora Özkent Geleceğin Organizasyonu, İnovasyon, Müşteri Deneyimi ve Kurumsal Girişimcilik konularında yaptığı enerjik, ilgi çekici, ufuk açıcı, harekete geçirici ve tabii ki eğlenceli seminerleri ile tanınmaktadır.
Bora Özkent inovasyon, inovatif ürün & hizmet tasarımı, müşteri deneyimi yönetimi ve strateji moderasyonu konularında Türkiye’nin sektöründe öncü birçok büyük markasına danışmanlık hizmetleri sunmaktadır.
Bora Özkent, düzenli blog yazılarının yanı sıra yoğun temposunun izin verdiği ölçüde fikirlerini yazdığı kitaplara da yansıtarak Türk iş dünyasının gelişimine katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Özkent şu anda yeni kitap projeleri üzerinde çalışmaktadır.
Geçmiş başarısızlıklarımızın moral bozukluğundan kurtulmak, yarattıkları yıkıcı psikolojinin etkisini atlatmak zor. Kendi hayal kırıklıklarımdan şahidim.
Hele bir de ne kadar başarısız olduğunuzu ve ömrünüzün gerisinde de bir yere varamayacağınızı söyleyen birileri varsa etrafınızda işiniz daha da çetrefilli.
Ya da tam tersi.
Belki de başarısız olmuşsanız, etrafınızdakiler sizi bir “kaybeden” olarak yaftalamışsa, çok büyük bir başarının eşiğinde olabilirsiniz.
Japonya yılda 310.000 adet ile dünyanın en büyük robot üreticisi. Honda ve Toyota bu alandaki en büyük üreticiler, otomobil endüstrisinde geliştirdikleri mekanik ve elektronik know-how’u robotlara aktarıyorlar.
Japonya’ya gittiğimde Japonların robotumsu davranışlarını gözlemlediğimden şaşırmadım açıkçası bu alandaki başarılarına, kendilerini robotlara en yakın hissedebilecek millettir kendileri.
Japonya’nın robot üretiminde bu kadar hızlı gitmesinin teknolojik bilgi birikimi dışında iki ilgi çekici nedeni daha var ama.
Bir insan evladının Bali’nin Ubud bölgesinde zaman geçirip memlekete dönünce “bundan sonra meditasyon yapacağım her gün ya!” dememesi imkansız.
Her yeri tapınaklarla dolu, her köşesinde tütsüler yakılan, spiritüel faaliyetten geçilmeyen, yemyeşil sessizlikler ve göz alıcı güzellikteki bir tabiatın içindeki Ubud’da doğal meditasyon seanslarını yaşıyorsunuz farkında bile olmadan.
İnsanın beyni boşalıyor, iç sesiniz susuyor ve şimdiye kadar pek de ciddiye almadığım “anı yaşamak” deneyiminin şahaneliğini kavrıyorsunuz bu güzel beldede.
Bir de Ubud’luların yüzlerinden hiç eksilmeyen gülümsemelerine ve her an size de hissettirdikleri “iç huzur”larına tanık olunca meditasyon yapmayı istemeniz kaçınılmaz oluyor. Siz de onlar gibi görmek istiyorsunuz dünyayı.
Lakin orası Ubud, burası gerçek hayat …
İş hayatında koşuşturma hiç bitmez.
Hele hele kurumsal dünyada, toplantıların, sunumların, proje terminlerinin sonu gelmez. Bu tür koşuşturmalı bir hayat yöneticiler tarafından sürekli teşvik de edilir, kimse etrafta boş gözlerle hayallere dalmış insanlara görmeyi istemez.
O yüzden de şirketlerden Einstein’lar çıkmıyor ya zaten; kimsenin hayal kuracak, kendinle baş başa kalacak zamanı yok.
Oysa çok sayıda araştırma ve ünlü inovasyon hikayesi büyük yaratıcı fikirlerin insanların hayal kurduğu, kendileri ile baş başa kaldığı , doğada sakin sakin yürüyüş yaptığı zamanlarda ortaya çıktığını gösteriyor.
Einstein gündüzleri bile hayal kurmaya vakit ayıran şahane yaratıcılardan. Modern fiziğin temellerini atan “izafiyet teorisi” onun gündüzleri bile hayal kurmasının sonucunda ortaya çıkıyor mesela.
Einstein bir ışık hüzmesinin üzerine binip tıpkı yolculuk yapmanın neye benzeyeceğini hayal etmeye çalışıyor bir gün.
Kendisi de ışık hızı ile aynı hızda seyahat ediyor olacağından ışık hüzmesinin kendisine donmuş ve hareketsiz gözükeceğini tahmin ediyor. Belki bu hayali kurduğu anda Einstein ne kadar önemli bir buluş yaptığının farkında bile değildi. Sonrasını ise tarih yazıyor.
Ünlü girişimcilerden, mucitlere ve sanatçılara kadar, yaratıcı fikirleri ile ünlü tüm oyun değiştiricilerin kendilerine, hayallerine ve düşüncelerine zaman ayırmak konusunda ritüelleri var. Mesela Steve Jobs uzun yürüyüşleri ile çok meşhur.
Hadi, kendinize zaman ayırmanın yolunu bulun hemen. Haftada bir kaç saati kendi başınıza, hayallerinizle, düşüncelerinizle baş başa geçirmenin tadına bir varın, bir daha asla vazgeçemeyeceksiniz. Yoksa oyunu değiştirmeniz mümkün değil zaten.
Beyaz yakalı dostlarımın içini perşembe akşamından bir sevinç kaplar.
Yüzdeki stres hafiften silinir, perşembe geceleri daha geç yatılır, arkadaşlarla dışarıda buluşulur. Ne de olsa ertesi gün Cuma! Yani pazar akşam üstlerinin kasvetinin tam tersi.
Yıllardır gözlemleyip üzüldüğüm bir gerçek bu maalesef. Bir çok ofis çalışanından fazla çalıştığım halde çok şükür ki bu durum bana yabancı.
Bunun en büyük nedeni ise basit: Seviyorum ben bu işi!
Evet açıkça söylüyorum, girişimcilik ve inovasyon konularında yıllardır danışman olarak çalışan, bu alanlarda kitaplar ve makaleler yazan birisi olarak ben Hoşaf Projesini çok beğendim.
Ve evet projeye yatırım yapmayı detaylarını anladıktan sonra pekala düşünebilirim.
“Annemin yaptığı hoşaf organik değil mi, bunun neresi yaratıcı?” diyenlerin projeyi dinlemediklerine sadece ismine ve girişimci hanımın kıyafetine takıldıklarına eminim.
Herkes çocuğunun başarılı olmasını ister. Ama çocuklarımızı nasıl eğitmemiz gerektiği konusunda hepimizin kafaları karışık açıkçası.
Belki de doğru eğitimin en iyi yolu onlara doğru kahramanlar kazandırmaktır. Çocukların kahramanlarının davranışlarına ebeveynlerinin nasihatlarından çok daha fazla değer verdikleri malum.
Etrafınızda Barbie ya da Pamuk Prenses gibi davranan, zengin koca, lüks hayat, şık kıyafetler dışında bir hayalleri olmayan genç kızlara bolca rastlıyorsanız ya da Polat Alemdar tavırları sergileyen, gencecik yaşında siyah takım elbiselere bürünen tuhaf delikanlılara, yanlış kahramanlara özenmenin trajik sonuçlarını tecrübe ediyorsunuz demektir. Read more
Yürümeyi öğrendiğimiz yaşta, adım atmayı nasıl kıvırdığımızı, bu beceriyi nasıl geliştirdiğimizi hatırlamak imkansız.
O halde çocuğunuzu, yeğeninizi, arkadaşınızın bebeğini vs düşünün.
Şöyle bir diyaloga denk geldiniz mi?
“Hadi şimdi ayakta dur, bir bacağını kaldır öne uzat, diğeri geride kalsın, sonra öteki bacağını alıp diğerinin yanına getirirken, diğer bacağını yine öne doğru uzat..”
Ya da “Yürümeyi öğrenmenin 5 yolu” gibi heyecanlı bir videoya denk geldiniz mi?
Yürümeyi öğrenmenin tek yolu, yapmaktır. Yani denemek!
Herkesin başka yöntemi vardır. Kimi önce emekler, zemine alışır, yol almanın keyfini yasar, sonra yürür. Kimi hiç emeklemeden direkt ayağa kalkar. Ama hepimiz yürümeyi öğrenirken defalarca popomuzun üzerine düşüp yeniden kalkarız, doğru yöntemi deneyerek öğreniriz. Bu doğanın kanunu!
Yapmak istediğiniz hiç bir şeyi birinin size öğretmesini beklemeyin. Öğrenmek; denemekle yani yapmakla başlar.
Aklınızda süper bir fikir var mesela!
Oyun hamuru gibi düşünün. Beklemeyin, hamuru şekillendirmeye girişin. Yaptıkça kendi yolunuzu bulur, eşsiz bir oyunu değiştiren olursunuz.
Hadi atın o ilk adımı!
Van Gogh belki de tüm zamanların hem en çok hayranlık duyulan hem de en yanlış anlaşılan sanat dahisidir.
Gauguin ile meşhur kavgası sonrasında kulağını kesmesi, alkole düşkünlüğü, kardeşi Theo ile hiç bitmeyen yazışmaları, psikolojik sorunları, Agostina Segatori ile yaşadığı gizemli aşk hikayesi ve tabii ki sonuçta dramatik şekilde kendi hayatına kıyması…
Van Gogh’un son derece ilgi çekici hayatı “yaratıcı dahi” insanların “çılgın”, bizden çok “farklı”, tanrı vergisi “olağanüstü yetenekler” ödüllendirilmiş ve tabii ki yine tanrı vergisi “ilahi lanetlerle” cezalandırılmış insanüstü varlıklar olduğunu düşündürüyor insanlara, yaratıcılar konusunda bir arketip oluşturuyor zihinlerde.
Sevgili yönetici arkadaşım;
Ekibindeki insanları önemsediğini, başarılı olmalarını istediğini ve harika işlere imza atmayı arzuladığını biliyorum. Ne de olsa ekipteki başarılı işler, senin başarın olacak.
Buraya kadar gayet güzel..
Çalışanlarına yeni şeyler bulalım, fark yaratalım dediğini de duyuyorum, zira hangi yönetici bunu istemez ki?
Gelelim bunların yaratılmazı için çalışanlarına hazırladığın ortama..
Japonca, harika kavramları ifade eden büyüleyici kelimelerle dolu bir dil.
Geçenlerde bir kitapta denk geldiğim “Kamiwaza” (神業) kelimesine ve temsil ettiği kavrama hayran kaldım mesela.
Kamiwaza Türkçe’ye “tanrılar gibi ya da tanrısal iş yapmak” şeklinde çevrilebilir.
Olağanüstü bir sanat eserini yaratmak, daha önce görülmemiş bir iş modelini hayata geçirmek, mesleğinizde başka kimsenin ulaşamadığı ustalık seviyelerine ulaşmak, sporda insanüstü performans sergilemek gibi tanrısal işler yapmak hep Kamiwaza kelimesinin ifade etmeye çalıştığı davranışlar.
Bir diğer deyişle oyunu kökten değiştiren üretimlere götüren davranışlar bunlar.
Yukarıdaki resim bir disleksi hastasının yazılı metinleri nasıl gördüğünü temsil ediyor. Ve bir araştırma oyun değiştiren girişimciler arasında disleksi sorununun diğer insanlara göre 3 kere daha fazla görüldüğünü ortaya koyuyor.
Steve Jobs, Walt Disney, BodyShop kurucusu Anita Roddick, Virgin Group kurucusu Richard Branson, Jamie Oliver, Henry Ford ve Ikea’nın yaratıcısı Ingvar en ünlü disleksi hastası girişimciler arasındalar.
Malum, disleksi okuma, yazma ve öğrenme zorluklarına neden olan ve henüz kesin bir tedavisi bulunmayan bir rahatsızlık. Disleksi çocukların ebeveynlerini genellikle zor bir okul hayatı bekler.
Peki neden disleksi hastaları girişimci olmaya daha fazla eğilimliler?
Bir nedeni okul yıllarında öğrenilen gereksiz bir yığın bilgiyle beyinlerinin zehirlenmemesi olabilir tabii:) Özgür ve kirlenmemiş beyinler yenilikçi fikirlere daha açık kalabiliyorlar belki de.
Ama Seth Godin asıl nedenin bu kişilerin girişimcilikten başka çaresi olmamasına bağlıyor. İyi bir eğitim ve profesyonel kariyer yapma şansınız yoksa girişimcilik tek çıkış yolunuz olabilir.
Belki de çocuklarımıza en harika eğitim imkanlarını sağlamak yerine, girişimcilik dışında çareleri kalmayacak şekilde yetiştirmek daha iyi olabilir.
Ne dersiniz, var mı cesaretiniz?
Eğitim verdiğim hemen hemen tüm şirketlerde, beyaz yakalının yaratıcılığı öldüren çok benzer yaralar var. Bunlardan en önemlilerinden biri de Türk yöneticilerinin sunum formatı tutkusu!
Bir yönetim sunumu mu hazırlanacak, beyaz yakalıya mail geliyor, ekteki formatı kullan! Ya da çalışanın tutkuyla hayata geçireceği bir projesi var ve sunum yapması gerekiyor. Punto x olacak, başlık büyük yazılacak, mutlaka abc bilgileri sunumda yer alacak, KPI’ları unutma vs vs..
Böyle bir sınırlandırma içerisinde bir çalışanın yaratıcı bir iş çıkarması mümkün mü?
Dün televizyonda bir tartışma programına denk geldim. Kendilerine “futurist” ünvanı yakıştıran bir takım insanlarla geleceğin neye benzeyeceği üzerine sohbet ediliyordu.
Güzel, geleceği konuşanları severim.
Yapay zeka dünyayı ele geçirecek, 3 boyutlu baskı ile herkes üretici olacak, Bitcoin devletleri yıkacak tadında geyikleri kim sevmez ki? Hele gelecekte hangi meslekler popüler olacak gibi can alıcı meseleler de konuşuldu ki, bunlar herkesin ilgini çeker elbette.
Sonra spiker “Sizce gelecekte din adamlığı diye bir meslek olacak mı?” diye soruverdi.
Geçen günkü yazımda yapay zekayla baş edebilmek için duygusal zekanın öneminden bahsetmiştim. Yapılan onlarca araştırma EQ’nun aynı zamanda yaratıcılık ve inovasyon süreci için de en önemli parçalardan birisi olduğunu kanıtlıyor. Neden mi?
Duygusal zekayı kısaca; kişinin kendisinin ve başkalarının duygularının farkında olması ve yönetebilmesi olarak tanımlıyoruz.
Ekip olarak bir probleme çözüm bulmaya çalıştığınızı hayal edin ya da yenilikçi bir fikir peşindesiniz. Ekiptekiler duygusal zekadan mahrumsa bakın neler oluyor?
Daha da sayabilirim..
Günümüzde şirketler yavaş yavaş duygusal zekanın önemini kavrasa da henüz beklediğim seviyede değil. EQ konusu daha çok kişisel gelişim kapsamında değerlendiriliyor ki tamamen yanlış.
Geleceğe hazırlanmak ve oyunu bugünden değiştirmek istiyorsanız kolları sıvayıp, bu konuya kafa yormaya başlayın.
Zamanı geldi de geçiyor!
Aranızda antibiyotik tedavisini yarım bırakanlar ya alması gereken ilacı sık sık unutanlar var mı? Ben kesinlikle onlardan birisiyim.
Neyse ki bu probleme oyun değiştirici yeni çözümler geliyor.
Mesela kibrit çöpü büyüklüğünde, deri altına yerleştirilen ve doğru zamanda doğru dozda ilacı doğrudan bünyenize gönderen cihazlara ne dersiniz?
Titan Pharmaceuticals ve Braeburn Pharmaceuticals gibi firmalar tarafından piyasaya sürülmeye başlayan bu tip ürünlerin hem ilaç tüketiminde ciddi tasarruflar sağlayacağı, hem de ilaç tedavilerindeki başarıyı artıracağı düşünülüyor.
Bayılıyorum böyle oyun değiştirici çözümlere ve sabırsızlıkla bekliyorum yaygınlaşmalarını.
T Modeli ile otomobil endüstrisinin gerçek yaratıcısı olan dünyanın en büyük üreticilerinden Ford’un, bisiklet kiralama işini yatırım yapmaya başlamasını nasıl açıklarsınız?
Bence çok akıllı bir yönetim takımının olması ile açıklayabilirsiniz.
Bir süre önce misyonunu otomobil üretiminden, mobilite sağlayıcı hizmetlere dönüştüren Ford, elbette araç üretiminden vazgeçmiyor.
En azından şimdilik.
Ama 2030 yılında dünya nüfusunun %60’ının büyük şehirlerde yaşayacağını öngören Ford, bu yoğun nüfuslu karmaşık yapılar için otomobilden daha iyi çözümler geliştirilmesi gerektiğinin farkında. Read more
Her gün yapay zekanın ulaştığı yeni seviyelerle ilgili inanılmaz haberler okuyoruz.
Yapay zekanın dünyayı ele geçireceğini söyleyerek bizi korkutan, işsiz kalacağımızı, hatta “gereksiz” hale geleceğimizi söyleyen çok sayıda bilimadamı ver.
Peki IBM Watson gibi süper hızlı bilgisayarların yayıldığı bir dünyada insanlar için “akıllı olmak” ne anlama gelecek? Asla başa çıkmayacağınız hızda ve kapasitede yapay zekalarla başa çıkabilmek için akıllarımızın hangi yönünü geliştirmeliyiz? Read more
Uber bu aralar etik skandallarla sallanıyor. Şirkette kadınların taciz edildiği, Uber sürücülerinin köleleştirildiği gibi iddialar aldı başını gitti. Yatırımcılar bu sevimsiz gelişmelerden sorumlu tuttukları şirketin kurucu CEO’su Travis Kalanick’e zorla el çektirdiler geçenlerde.
Ama Uber yine de büyümeye devam ediyor.
Bu büyümenin bedelini ödeyenlerin en başında ise geleneksel taksilerin sürücüleri geliyor tabii ki.
Bu hafta plaza çalışanlarında genel bir gevşeme gözlemliyorum: “X konusu vardı, bayram sonrası bakarız”. “Toplantıyı bayram sonrasına erteleyelim”…
Bayram yaklaştıkça tuz kokulu bir tatil havası plaza koridorlarında dolaşmaya başladı anlayacağınız. Son derece normal tabi. Bu herkes için böyle. Özellikle plaza insanının epi topu senede bir kaç hafta tatili olduğunu düşünürsek bayram tatili tadından yenmiyor.
Ancak bu gözlem bana başka bir gerçeği de anlatıyor. İşini tutkuyla yapan insan az bu ülkede. Read more
