Geleceği Kavrayın, Dönüşümü Yönetin, Sınırlarınızı Yıkın, Haddinizi Aşın!
Bu konuda iki kitabım var ve şirketlere 10 yıldır danışmanlık veriyorum. Söylediklerimi tecrübeye dayalı. Ve öyle inovasyon palavrası ile değil harbiden inovasyonla ilgili yazıyorum.
Tesla dün hissedarlar toplantısını gerçekleştirdi.
Elon Musk çok heyecan verici gelişmeler paylaştı.
Bir Tesla yatırımcısı ve Elon Musk fanatiği olarak ben de heyecanımı sizlerle paylaşmak istedim.
Elektrikli otomobiller global pazarı neden ele geçiriyorlar biliyor musunuz?
Hayır ne yazık ki sebep insanların bir anda çevre bilinçlerinin yükselmesi değil.
Belki Norveç ve Hollanda gibi ülkelerde tüketicilerin çevre bilinci önemli bir rol oynuyordur. Ama küresel dönüşümdeki esas mesele ekonomik. Yani para!
Özellikle teşviklerin uygulandığı yerlere elektrikli otomobil sahipliği, içten yanmalı oto sahipliğinden daha hesaplı hale gelmiş durumda.
Ark Invest’in yaptığı araştırmaya göre ABD’de içten yanmalı motorlu binek araba sahipliğinin maliyeti mil başına 70 sent. Tesla 3’de bu maliyet 49 sente düşmüş durumda.
Aradaki bu büyük farkın sebepleri arasında enerji tasarrufu ve bakım giderlerinin düşüklüğü büyük önem taşıyor.
Mevcut durumda teşviklerin de bir rolü var elbette. Ama pil maliyetleri bugünkü hızıyla aşağıya inmeye devam ederse, teşviklere de gerek kalmayacak birkaç yıl içinde.
Bu arada üretilen elekrikli otomobillerin sayısı arttıkça arabaların kendileri de ucuzlamaya devam ediyor.
Şu anda en düşük donanımlı Tesla’ların fiyatları 35.000 Dolara kadar inmiş durumda ve tahminlere göre yakın zamanda daha ucuz arabalar da gerçekleşiyor.
Evet, büyük bir devrim tam gözlerimizin önünde gerçekleşiyor.
Siz de bu devrimi benim kadar heyecan verici buluyor musunuz?
Yenilikçi teknolojilerin öleceğini öngörmek pek çok insanın popüler hobisi.
Bitcoin’in bir gün öleceğini söylemek ise veteran yatırımcı, finansçı ve iş insanlarının en sevdiği iddialardan.
Bu insanlar bir gün haklı çıkabilirler mi?
Belki…
Bitcoin henüz çok yeni bir teknoloji ve geleceğini öngörmek benim gibi sadık Bitcoin yatırımcıları için kolay bir mesele değil.
Ama ilk çıktığı yıl 1.000 dolar yatırsaydınız bugün 2.6 Milyar dolar (Evet, yanlış okumadınız, iki nokta altı milyar) servete ulaşmanızı sağlayabilecek Bitcoin hakkındaki olumsuz görüş sahiplerinin, en azından şimdiye kadar epeyce haksız çıktıkları kesin.
Yukarıdaki resimde bazı ünlü insanların haksız çıkan Bitcoin yorumları yorumu yaptıkları zaman Bitcoin’in değeri var. Şu an itibarı ise Bitcoin 7.600 Dolar seviyelerinde.
Yorumların bazılarını sizin için Türkçe’ye çevirdim:
Peter Shiff – Ünlü Ekonomist (1 Bitcoin 10 Dolarken): “Bitcoin modern zamanların lale balonu hikayesine benziyor.”
Warren Buffet – Gelmiş Geçmiş En Ünlü Yatırımcı (1 Bitocoin 100 Dolarken): “Bitcoinin bir değerinin olduğunun söylenmesi adeta bir şaka. Ondan uzak durun. O temelde sadece bir seraptır.”
Paul Krugman-Nobel Ödüllü İktisatçı (1 Bitcoin 1.000 Dolarken): “Bitcoin kötülüktür.”
Nouriel Roubini- 2008 krizini Öngören Efsanevi İktisatçı (1 Bitcoin 1.000 Dolarken): “Bitcoin bir para birimi değil. O bir ponzi şeması ve kanuni olmayan aktivitelerin kanalı. Ayrıca güvenli de değil çünkü hacklenebiliyor.”
Evet, demek ki neymiş yeni teknolojiler hakkında herkes yanılabiliyormuş.
Eğer ben de yanılıyorsam siz de bu yazıyı bana hatırlatırsınız artık:)
Bu aralar çok sayıda dijitalleşme, inovasyon ve girişimcilik konferansına gittim.
Şirketlerimizin ve girişimcilerimizin bu alanlarda yaptıkları o kadar olağanüstü şeyleri dinledim ki, bunca teknoloji ile donanmış şirketlerimizin piyasa değerlerinin uçtuğuna ve yepyeni teknoloji girişimcilerinin inanılmaz değerli şirketler yarattığına inandım ister istemez.
Sonra üşenmedim şirketlerimizin son değerlemelerini bir inceleyim dedim.
Öyle ya, bu kadar muazzam dijitalleşme ve inovasyon işleri yapıldığına göre mevcut şirketlerimizin çok ama çok değerlenmesi, bir yandan da yepyeni teknoloji girişimlerinin anormal değerlemelerle piyasa girmesi gerekir
İncelemelerim sonucunda oluşturduğum tablo aşağıda.
Tablodaki basit ve alçakgönüllü analizim hayallerimi acımasız gerçeklerin zalim denizinde boğuverdi ne yazık ki.
Tablo 10 Mayıs 2019 itibarı ile değerli şirketlerimizin TL ve ABD doları cinsinden değerlerini gösteriyor. (DOLAR/TL Kuru: 6)
Analizimde finansal şirketleri ayrı tuttum (Banka, Leasing Sigorta). Çünkü onlar değer yaratıcı değil, değer yaratmak isteyenlere yardım etmesi gereken kuruluşlar. İşin acısı, halka açık firmalarımızın yarattığı toplam değerin %29’u bu kategoriye ait.
Diğer şirketlerde minimum 10 Milyar TL üzerinde değeri olanları aldım. Buradaki 15 şirketin içinde sanayiciler, telekomcular, holdingler ile bir mağazacı bir de Türk Hava Yolları var. Gördünüz gibi ne yazık ki aralarında 10 Milyar ABD doları değerine bile ulaşan kimse yok.
Finans sektörü şirketleri ve 15 en değerli şirketimizden oluşan liste finansal İstanbul Borsasındaki toplam değerin %71’ini oluşturuyor bu arada. Geriye kalan 500’ün üzerine halka açık firmanın toplam değeri sadece 38 Milyar Dolar civarında.
Tekrar yazıyorum: 500’ün üzerinde şirketimizin toplam değeri sadece 38 Milyar Dolar ediyor.
İlk 15’teki şirketlerimizin tamamı eski endüstrilerin şirketleri ve yaşları da oldukça ileri bu arada. Aralarında bir tane bile yeni teknoloji firması yok. Yine aralarında son 20 yılda kurulmuş bir tane şirket bile yok. İşte listedeki şirketlerimizin kuruluş tarihleri:
Koç Holding 1963, Erdemir 1960, Tüpraş 1955, Turkcell 1994, Enka 1957, Bim 1995, Aselsan 1975, İsdemir 1973, THY 1933, Ford Otosan 1953, Sabancı Holding 1967, Türk Telekom 1840, Şişecam 1935, Arçelik 1954, Anadolu Efes 1976
Aşağıdaki liste ise 2019 itibarı ile Dünya’nın en değerli şirketlerini gösteriyor. 10 şirketin 7’si teknoloji firması. İki finansal kuruluş bir de petrolcu var listenin diplerinde. Şirket değerleri ise Amerikan doları olarak verilmiş.
Bu yedi teknoloji firmasının kuruluş yılları şöyle:
Apple 1976, Amazon 1994, Google 1998, Microsoft 1975, Facebook 2004, 1999, Tencent 1998. Bizim ilk 15 şirketimizden çok daha genç olduklarını kolayca görebiliyorsunuz. Apple ve Microsoft gibi göreceli yaşlı olanlar da kendilerini sürekli olarak yenileyebildikleri için takdiri hak ediyorlar.
Evet, bütün bu dijitalleşme ve inovasyon hikayelerinin sonucu bu işte. Bir tane bile yeni şirketimiz yok. Değerli ve listeye giren şirketlerimizin toplam değeri bile küresel akranlarının küsuratları seviyesinde.
Bundan sonra yeni inovasyon, dijital ve girişimcilik konferanslara daha da büyük bir hevesle gideceğim:)
Mantıklı olmak iş hayatında pek önemsenen bir beceri.
Her kararımızın mantıklı, rasyonel analizlerle beslenebilir ve ön görülebilir sonuçlara dayalı olması ve kapsamlı müşteri anketleri ile desteklenmesi pek kıymetli.
Belki de tam bu yüzden inovasyon yapamıyoruz.
Çünkü saçmalamaktan ödümüz kopuyor. Oysa bugün başarısını hepimizin takdir ettiği pek çok iş fikri başlangıçta inanılmaz saçma gözüküyordu.
İşte size çok başarılı olmuş bazı ürün ve hizmetlerin ilk ortaya atıldıklarında herkese saçma gelene değer önermeleri.
Read more
Otomobil devi VW uzun zamandır beklenen duyurusunu yaptı ve saf elektrikli otomobili ID için sipariş toplamaya başladı.
Hatchback formatında olan ID ilk etapta 30.000 adet siparişe açık olacak. Yani VW oldukça sınırlı bir üretimle giriyor oyuna.
330 km menzile sahip ve 30.000 € altında satılacak olan modelin 2020 yazında teslimatları başlıyor. 2021’de 100.000’lik satışa ulaşacağı öngörülüyor. Daha yüksek menzile sahip modellerin fiyatları 40.000 € üzerinde olacak.
VW gibi dev bir grubun elektrikli otomobil işine ilk kez bu kadar ciddi bir giriş yapması sevindirici ekosistemimiz adına. Umarım araç ülkemizde de bir an önce satışa çıkar.
Tesla Model 3 ya da seneye piyasaya sürülecek Model Y ile kıyaslamalarda ID’nin teknik özellikler açısından oldukça geride kaldığını söyleyebilirim.
Pil kapasitesi/menzil ve otonom sürüş gibi özellikler açısından önümüzdeki günlerde detaylı bir çalışma yayınlayacağım. Ama kısaca Tesla’nın 3-4 yıl önce başardıklarını daha VW yeni yakalıyor diyebilirim.
Ben aracın Tesla’ya rakip olmasa da iyi satacağına eminim. VW çok güçlü bir marka ve içten yanmalıdan vazgeçen tüketiciler için iyi bir seçenek.
Daha detaylı bilgi için: https://cleantechnica.com/2019/05/08/what-have-we-just-learned-about-the-2020-volkswagen-id-3-all-electric-hatchback/
Apple geçen yıl yaşadığı şirket değeri kaybının büyük bir kısmını telafi etti ve yeniden dünyanın en değerli firması haline geldi.
Yaşanan kaybın nedeni Apple’in cep telefonu satış adetlerini artık açıklamamasıydı. Yatırımcılar bunu satışların yavaşlaması olarak yorumlayınca olanlar olmuştu.
Aslında şu anda da IPhone satışlarında bir artış emaresi yok. Tam tersine, özellikle Çin’li Huawei ve Xiaomi gibi agresif rakiplerin güçlenmesi IPhone satışlarını yavaşlatıyorlar.
Read more
Elon Musk ve Tesla takıntımdan memnun olmayan okuyucularım olduğunu biliyorum.
Ama yiğidi öldürün, hakkını verin, adamın sadece geçen hafta yaptıklarına bakar mısınız?
Asla üretilemez denilen Tesla Model 3’ün 35.000 Dolarlık modelini piyasaya sürerek sürdü.
Tesla’nın tüm mağazalarını kapatarak sadece online satışa geçeceği devrimsel bir iş modeline imza attı.
Bir saat kadar önce Tesla’nın ekonomik SUV’si olan Model Y’nin 14 Mart’ta siparişe açılacağını açıkladı.
Yine 1 saat önce ilk Tesla V3.0 superchargerin yarın hizmete gireceğini duyurdu.
Ve bu arada SpaceX ile insanlı uzay yolculuğunu kökten değiştirecek personel taşıyıcı Crew Dragon kapsülü, başarıyla Uluslararası Uzay İstasyonu’na (UUİ) kenetlendi.
Yahu bu @elonmusk hiç uyumaz mı? İnsanı kendisinden utandırıyor yeminle. Bu kadar mı haddini aşar insan.
Dün gece Tesla uzun zamandır beklenen 35.000 Dolarlık standart menzilli (220 Mil) Model 3’ü satışa açtı.
Araçlar 2-4 haftalık bir terminle müşterilerine teslim edilecek. 35.000 dolar dünya otomobil pazarında büyük kitleye ulaşmak için kritik bir eşik.
Buna benzin ve bakım giderlerinden elde edilecek tasarruf da eklenince, geleneksel otomobil markalarının başının nasıl bir dertte olduğunu daha iyi anlayabilirsiniz.
Devamını Oku
İngilizcede muazzam bir sözcük var: Serendipity
Ne yazık ki serendipity Türkçe’ye tek kelime ile çevrilemiyor.
Tureng sözlüğü ″mutlu tesadüf″ ya da belki daha güzel bir çeviri ile ″şans eseri değerli bir şeyler keşfetme yeteneği″ olarak Türkçeleştirmiş seredipity kelimesini.
Hayatımızın her anını süper verimli ve planlı geçirmemizi öneren kişisel gelişim uzmanlarının aksine, ben serendiyipity fikrinin çok güçlü bir taraftarayım.
Devamını Oku
(Okuma Süresi: 1 Dakika)Afrika kıtasında yaklaşık 750 Milyon insan içme suyuna erişmek için büyük sıkıntılara katlanıyor.
Uzaklardaki su kaynaklarından kovalarla su taşımak genellikle kadınlara ve çocuklara düşen bir iş. Bunun için bu zavallı insanlar engelli arazilerde günde ortalama 3.7 mil boyunca sırtlarında kovalar taşımak zorunda kalıyorlar.
(Okuma Süresi: 2 Dakika)Aralarında benim de olduğum hangi inovasyon uzmanını dinleseniz size şunu söyleyecektir: Kurumunuzda inovasyon kültürünü güçlendirmek istiyorsanız hata toleransını artırmalısınız.
İnovasyon süreçlerinin bol deneme-yanılma-öğrenmeli aşamalardan oluşması uzmanların hata toleransı aşkının arkasındaki temel sebep. Ben de şu linkten ulaşabileceğiniz bir yazımda bu konudaki görüşümü bildirmiştim daha önce.
Ama hata toleransı konusunda atlanan önemli bir mesele var: Bu toleransı kimlere ve hangi hatalar için göstereceğiniz.
(Okuma Süresi: 7 Dakika)Bu yazı Elma Yayınları Tarafından Yayınlanan: “Büyük Kurumlar İçin İnovasyon Manifestosu-Çünkü Siz Bir Startup Değilsiniz” adlı kitabımdan alınmıştır.
“Stratejinin özü neyi yapmayacağınızı seçmektir.”
Michael Porter
İnovasyon yolculuğuna yeni çıkan firmalar danışmanlardan ve eğitmenlerden yararlanmak isterler. Bu yaklaşım temelde doğru olmakla birlikte kendi içinde önemli bir risk barındırır: Danışmanın sizi kendi uzmanlık alanındaki inovasyon türlerine doğru sürüklemesi…
(Okuma Süresi: 5 Dakika)Bu yazı Elma Yayınları Tarafından Yayınlanan: “Büyük Kurumlar İçin İnovasyon Manifestosu-Çünkü Sis Bir Startup Değilsiniz” adlı kitabımdan alınmıştır.
“Aksiyon olmadan vizyon sadece bir hayaldir. Vizyon olmadan aksiyon ise zaman israfı. Üzerinde aksiyona geçilen vizyon dünyayı değiştirebilir.”
Joel A. Barker
Büyük kurumlarla yıllardır inovasyon konusunda eğitmen, danışman ve mentor olarak çalışıyorum. Çok sayıda başarılı ve onlardan kat kat daha fazla sayıda başarısız inovasyon girişiminde rol aldım.
Bütün bu tecrübelerimden öğrendiğim en önemli ders şu: Net bir inovasyon vizyonu olmadan, bazı startup şablonlarını bünyelerine uydurarak yola çıkan büyük kurumlar asla inovasyon yapamıyorlar.
Onlar olsa olsa inovasyon tiyatrosu oynuyorlar.
(Okuma Süresi: 5 Dakika)1956 yılında Philip K. Dick, bir polis şefinin insanların gelecekte işleyecekleri suçları öngören teknolojiyi kullanarak potansiyel suçlulara önleyici müdahalede bulunduğu ilginç bir hikaye yazdı.
Ve hikayenin yazılmasından yaklaşık 50 yıl sonra Steven Spielberg, üretim tasarımcısı Alex McDowell ile birlikte bu hikayeyi 100 Milyon dolarlık bir sinema filmine dönüştürmeye karar verdi.
Böylece tüm zamanların en çok izlenen bilimkurgu filmlerinden birisi Minority Report ortaya çıktı.
Minorty Report Neden Geleceği Doğru Tahmin Etti?
Gelmiş geçmiş en büyük hikaye anlatıcılarından olan Spielberg, tam da kendisinden bekleneceği üzere, daha senaryo yazılmadan önce müthiş bir ekiple gelecekte hayatın neye benzeyeceğine dair, gerçekçi ve bilimsel tabanı olan görüşlerin ortaya konması için bir fikir zirvesi organize etti.
Fikir zirvesinin katılımcıları arasında sanal gerçekliğin öncüsü Jaron Lanier, ünlü Whole Earth Catalog yaratıcısı Stewart Brand, ABD’nin Aselsan’ı diyebileceğimiz DARPA’nın önemli üyeleri ile Washington Post yazarları bulunuyordu.
Minority Report’un film olarak başarısı konusunda görüşler kişisel zevklere göre değişebilir elbette. Ben büyük fanatiklerindenim.
Ama Minority Report’un asıl büyük başarısı gelecekte hayatımıza girecek bir çok büyük inovasyon fikrinin ortaya atılmasına öncü olması. Read more
(Okuma Süresi: 1 Dakika)
Spielberg’in unutulmaz filmi Minority Report’un bu sahnesini hatırlayanlarınız çoktur.
Tom Cruise önündeki ekranları zarif el hareketleri ile yöneterek suçları çözmeye çalışıyordu hani.
Meğerse bu sahne Iphone’un kullanıcı ara yüzü tasarımına doğrudan ilham vermiş. En azından Iphone UI şef tasarımcısı Bas Ording öyle söylüyor.
Sıkı bir bilim kurgu hayranı olarak bu sanat dalının bilime, tasarıma ve inovasyona her zaman yol gösterdiğine inandım.
İnovasyonla ilgilenen insanlar aynı mutlaka bilim kurgu ile de ilgilenmeliler.
Yarın bu konuda ilginç ve uzunca bir makale paylaşacağım.
İlginizi çeker mi?
İnovasyon ve girişimcilik gittikçe mekanikleşiyor günümüzde.
Belki yaratıcılığın doğasına aykırı, ama olan da bu sonuçta.
Adına ister yalın girişimcilik, ister tasarımcı düşünce, ister fikir hızlandırma deyin yolculuk hep aynı. Ve bu yolculuğun en önemli duraklarında sunumlar var.
Yöneticiyi proje onayına ikna etmek için sunum, girişimciden para koparmak için sunum, takımına üye kazanmak için sunum, yarışmayı kazanmak için sunum…
Sunum yap, sunum yap, sunum yap..
Bu sunumların içerikleri ve formatları da standartlaşmış durumda. 3 dakika sürecek bir sunuma hang slaytların, hangi sırayla anlatılacağı kurala bağlı neredeyse.
Read more
2006 yılında Intuit ve Microsoft’ta çalışmakta olan veri analizi uzmanları Avinash Kaushik ve Ronny Kohavi bir çok şirketteki hakim karar verme şeklini HIPPO kısaltmasıyla özetlemişler.
“Highest paid person’s opinion”, yani “en yüksek ücreti alan kişinin fikri” kelimelerinin kısaltması olan HIPPO, sanırım ülkemizde çoğu şirketin değil, neredeyse tüm şirketlerin karar alma mekanizmalarını tanımlayabilecek bir sıfat.
Yaratıcılılığın ve inovasyonun bugünkü kadar kritik meseleler olmadığı günlerde HIPPO’nun oldukça geçerli bir karar mekanizması olduğuna şüphem yok.
Read more
Forbes Dergisi bu ay dünyanın en inovatif liderlerini sıraladı.
Listenin hoşuma giden yönü, sıralamanın bir takım kerameti kendinden menkul uzmanların seçimlerine göre değil, liderlerin yönettikleri şirketlerin piyasa değerlerinde meydana gelen artışa ve ‘İnovasyon Primi’ adı verilen bir ölçüte göre yapılmış olması.
Brigham Young Üniversitesi’nden Profesör Jeff Dyer ve Insead İşletme Okulu’ndan Nathan Furr’un İnovasyon Sermayesi adını verdikleri kriter 4 temel niteliğe göre ölçülüyor:
Yenilikçi şöhret (Son beş yıldaki medya ilgisine bakarak), sosyal medya bağlantıları ve ağları (Twitter ve Linkedin), değer yaratımına ilişkin sicil (şirketlerin piyasa değeri artışı temelinde) ve yatırımcıların gelecekteki değer yaratımı beklentileri (yatırımcıların şirket hissesine ödediği primi hesaplayarak).
Sıralama aşağıdaki gibi.
Tabii benim favorim kim gayet iyi biliyorsunuz:)
| Üç Yıllık Piyasa Değeri Yaratımı | Üç Yıllık Piyasa Değeri Yaratımı | Üç Yıllık Borsa Kazancı | İnovasyon Primi |
| 1-Jeffrey Bezos /Amazon | 450 milyar $ | %366 | %72,8 |
| 3-Elon Musk / Tesla | 48 milyar $ | %819 | %79,7 |
| 3-Mark Zuckerberg / Facebook | 376 milyar $ | %563 | %70 |
| 4-Timoty Cook / Apple | 369 milyar $ | %123 | %12 |
| 5-Sadya Nadella /Microsoft | 278 milyar $ | %84 | %25 |
Bu 5 iş liderinin son 3 yılda yarattığı toplam piyasa değeri 1.521 trilyon $’a denk geliyor ki, bu rakam bile tek başına Türk borsasının toplam değerinin 7 katı civarında.
Sevgili Elon Musk’ın yüzdesel olarak bakıldığında en büyük değer kazancını yarattığı da gözlerden kaçmasın lütfen.
(Okuma Süresi: 1 Dakika)
Yalın girişim fikrinizi en hızlı şekilde piyasaya sürmenizi, olası hataları kullanıcı geribildirimleriyle yolda düzeltmenizi tavsiye ediyor.
İnovasyon perspektifinden bakınca ben de bu yaklaşımın ateşli bir savunucusuyum. Çünkü inovasyon süreçlerinde gerçek gelişim ancak gerçek müşterilere ürünün etkileşimi ile mümkün.