Yeni teknolojiler sadece eski teknolojileri değil, eski teknolojiye dayalı iş modellerini de yıkarlar. Dijitalleşmenin yıkıcı etkilerini tartışmak lazım.
Yenilikçi teknolojilerin öleceğini öngörmek pek çok insanın popüler hobisi.
Bitcoin’in bir gün öleceğini söylemek ise veteran yatırımcı, finansçı ve iş insanlarının en sevdiği iddialardan.
Bu insanlar bir gün haklı çıkabilirler mi?
Belki…
Bitcoin henüz çok yeni bir teknoloji ve geleceğini öngörmek benim gibi sadık Bitcoin yatırımcıları için kolay bir mesele değil.
Ama ilk çıktığı yıl 1.000 dolar yatırsaydınız bugün 2.6 Milyar dolar (Evet, yanlış okumadınız, iki nokta altı milyar) servete ulaşmanızı sağlayabilecek Bitcoin hakkındaki olumsuz görüş sahiplerinin, en azından şimdiye kadar epeyce haksız çıktıkları kesin.
Yukarıdaki resimde bazı ünlü insanların haksız çıkan Bitcoin yorumları yorumu yaptıkları zaman Bitcoin’in değeri var. Şu an itibarı ise Bitcoin 7.600 Dolar seviyelerinde.
Yorumların bazılarını sizin için Türkçe’ye çevirdim:
Peter Shiff – Ünlü Ekonomist (1 Bitcoin 10 Dolarken): “Bitcoin modern zamanların lale balonu hikayesine benziyor.”
Warren Buffet – Gelmiş Geçmiş En Ünlü Yatırımcı (1 Bitocoin 100 Dolarken): “Bitcoinin bir değerinin olduğunun söylenmesi adeta bir şaka. Ondan uzak durun. O temelde sadece bir seraptır.”
Paul Krugman-Nobel Ödüllü İktisatçı (1 Bitcoin 1.000 Dolarken): “Bitcoin kötülüktür.”
Nouriel Roubini- 2008 krizini Öngören Efsanevi İktisatçı (1 Bitcoin 1.000 Dolarken): “Bitcoin bir para birimi değil. O bir ponzi şeması ve kanuni olmayan aktivitelerin kanalı. Ayrıca güvenli de değil çünkü hacklenebiliyor.”
Evet, demek ki neymiş yeni teknolojiler hakkında herkes yanılabiliyormuş.
Eğer ben de yanılıyorsam siz de bu yazıyı bana hatırlatırsınız artık:)
Bu aralar çok sayıda dijitalleşme, inovasyon ve girişimcilik konferansına gittim.
Şirketlerimizin ve girişimcilerimizin bu alanlarda yaptıkları o kadar olağanüstü şeyleri dinledim ki, bunca teknoloji ile donanmış şirketlerimizin piyasa değerlerinin uçtuğuna ve yepyeni teknoloji girişimcilerinin inanılmaz değerli şirketler yarattığına inandım ister istemez.
Sonra üşenmedim şirketlerimizin son değerlemelerini bir inceleyim dedim.
Öyle ya, bu kadar muazzam dijitalleşme ve inovasyon işleri yapıldığına göre mevcut şirketlerimizin çok ama çok değerlenmesi, bir yandan da yepyeni teknoloji girişimlerinin anormal değerlemelerle piyasa girmesi gerekir
İncelemelerim sonucunda oluşturduğum tablo aşağıda.
Tablodaki basit ve alçakgönüllü analizim hayallerimi acımasız gerçeklerin zalim denizinde boğuverdi ne yazık ki.
Tablo 10 Mayıs 2019 itibarı ile değerli şirketlerimizin TL ve ABD doları cinsinden değerlerini gösteriyor. (DOLAR/TL Kuru: 6)
Analizimde finansal şirketleri ayrı tuttum (Banka, Leasing Sigorta). Çünkü onlar değer yaratıcı değil, değer yaratmak isteyenlere yardım etmesi gereken kuruluşlar. İşin acısı, halka açık firmalarımızın yarattığı toplam değerin %29’u bu kategoriye ait.
Diğer şirketlerde minimum 10 Milyar TL üzerinde değeri olanları aldım. Buradaki 15 şirketin içinde sanayiciler, telekomcular, holdingler ile bir mağazacı bir de Türk Hava Yolları var. Gördünüz gibi ne yazık ki aralarında 10 Milyar ABD doları değerine bile ulaşan kimse yok.
Finans sektörü şirketleri ve 15 en değerli şirketimizden oluşan liste finansal İstanbul Borsasındaki toplam değerin %71’ini oluşturuyor bu arada. Geriye kalan 500’ün üzerine halka açık firmanın toplam değeri sadece 38 Milyar Dolar civarında.
Tekrar yazıyorum: 500’ün üzerinde şirketimizin toplam değeri sadece 38 Milyar Dolar ediyor.
İlk 15’teki şirketlerimizin tamamı eski endüstrilerin şirketleri ve yaşları da oldukça ileri bu arada. Aralarında bir tane bile yeni teknoloji firması yok. Yine aralarında son 20 yılda kurulmuş bir tane şirket bile yok. İşte listedeki şirketlerimizin kuruluş tarihleri:
Aşağıdaki liste ise 2019 itibarı ile Dünya’nın en değerli şirketlerini gösteriyor. 10 şirketin 7’si teknoloji firması. İki finansal kuruluş bir de petrolcu var listenin diplerinde. Şirket değerleri ise Amerikan doları olarak verilmiş.
Bu yedi teknoloji firmasının kuruluş yılları şöyle:
Apple 1976, Amazon 1994, Google 1998, Microsoft 1975, Facebook 2004, 1999, Tencent 1998. Bizim ilk 15 şirketimizden çok daha genç olduklarını kolayca görebiliyorsunuz. Apple ve Microsoft gibi göreceli yaşlı olanlar da kendilerini sürekli olarak yenileyebildikleri için takdiri hak ediyorlar.
Evet, bütün bu dijitalleşme ve inovasyon hikayelerinin sonucu bu işte. Bir tane bile yeni şirketimiz yok. Değerli ve listeye giren şirketlerimizin toplam değeri bile küresel akranlarının küsuratları seviyesinde.
Bundan sonra yeni inovasyon, dijital ve girişimcilik konferanslara daha da büyük bir hevesle gideceğim:)
Ne yazık ki SpaceX’in yeni uçuşu kötü hava koşulları nedeniyle yarına ertelendi.
Bu uçuşla SpaceX Starlink misyonuna ait 60 internet yayın uydusunu uzaya yerleştirecek.
Elon Musk’ın bugün attığı twite bakılırsa 18.5 tonluk ağırlığı ile bu SpaceX’in şimdiye kadar ki en büyük uzay sevkiyatı olacak.
Gönderilecek ilk 60 uydu sayesinde 1 terabitlik band genişliğinde internet yayınına kavuşacağız. Ancak ilk aktivasyon için 6 seferin daha yapılması ve 360 uydunun daha uzaya yerleştirilmesi gerekiyor.
Bütün Dünya’da ciddi bir kapsama alanına kavuşmak içinse SpaceX’in 12 sefer daha yapması lazım. O zaman dünyanın hemen hemen her yerinden geniş band internet erişimi mümkün olacak.
Elon Musk dünyayı değiştirmeye devam ediyor. Heyecanla takipteyim ve bıkmadan paylaşıyorum.
Umarım Bitcoin burayı yeni destek noktası olarak inşaa ediyordur. Tabii bu Bitcoin, sağı solu hiç belli olmaz. İhtiyatı asla elden bırakmamak lazım:)
Bitcoin’in değerindeki bu ani yükselişi tetikleyen unsurlar kesinlikle manipulatif olabilir.
Benim gibi uzun vadeli yatırımcıları motive eden temel faktörler ise şunlar:
1-) Piyasalarda tırmanan belirsizliklerin insanları Bitcoin’i alternatif bir yatırım aracı olarak görmeye itmesi. Özellikle ekonomisi hızla bozulan Çin’de Bitcoin’e ilgi büyük mesela.
2) Fidelity gibi kurumların müşterilerine Bitcoin yatırımı yaptırmaya başlamaları. Buna “Bitcoin’in Kurumsallaşması” adı veriliyor. Kurumsallaşmak Bitcoin’in ruhuna aykırıysa da fiiliyatta olan bu.
3)Müşterilere dijital varlıklarını basitçe, güvenli ve verimli bir şekilde satın alma, satma, depolama ve harcama olanağı sağlayan açık, kesintisiz bir global şifreleme platformu ve ağı olan Bakkt’ın hizmet verme tarihinin yaklaşması. Bakkt BCG, Microsoft ve Starbucks’ın ortaklaşa kurduğu bir yapı bu arada.
4)Bitcoin’in bankacılık sisteminin zayıf olduğu Sahara Altı Afrika gibi yerlerde en büyük ödeme aracına dönüşmüş olmasının yarattığı dev işlem hacmi.
Yapay zekanının insanoğlunu nasıl aşmaya başladığına dair çok ilginç bir örneği anlatıyorum bugün.
Anlattığım hikayenin bana en inanılmaz gelen yönü 2.500 yıldır oynanan bir oyun hakkında bilgisayarın insanoğlunun bilmediği yeni strateji, taktik ve metotları sadece 40 gün içerisinde keşfetmiş olması.
Hatırlayanlarınız mutlaka vardır; 2016’de Google Deepmind’in yapay zeka plaftormu AlphaGo, daha önce 18 kez dünya şampiyonu olan Lee Sedol’u 4-1 yenmeyi başardı.
O zamanlar (yani 3 yıl önce🤓) yapay zekanın bu başarısı olağanüstü olarak nitelendirildi ve bilim insanlarını şoke etti. Hatta bu olay o kadar büyük bir etki yarattı ki altta fragmanını göreceğiniz ödüllü bir belgeseli bile çekildi.
Uzun süredir Tesla’nın hisse senetlerine yatırım yapıyorum.
Neden Tesla’nın geleceğine inandığımı anlattığım bu podcastin elektrikli otomobiller, gelecek teknolojiler, otonom sürüş, Elon Musk ve teknoloji yatırım fırsatları konularına merak duyanların çok ilgisini çekeceğini umuyorum.
Washington Üniversitesi’nin bilim insanları gerçek insan beyinlerini birbirilerine bağlamayı başardılar.
Üçer kişiden oluşan beş takım üzerinde yapılan deneylerde denekler kurulan “brainnet”ler (beyin şebekesi) üzerinden birbirileriyle sadece düşünerek iletişim kurmayı başardılar.
BrainNet deneklerin beyinsel faaliyetlerini Electroncephalogram (EEG) üzerinde katalogladıktan sonra transkraniyal manyetik uyarımlarla şebekenin diğer üyelerine mesaj olarak gönderebiliyor.
Tetris’in basitleştirmiş bir versiyonunun oynandığı ve iki deneğin üçüncü deneğe beyin sinyalleri göndererek basit talimatlar verdiği deneylerde %81 oranında başarıya ulaşmış durumda.
Elbette gönderilen sinyaller ve kurulan beyin iletişim seviyesi son derece basit şimdilik. Ama çalışmalar devam ederse ilerde insanların hiç konuşmadan sadece beyin dalgaları ile iletişim kurması mümkün olacak.
Nasıl, fikir ürkütücü mü yoksa ümit verici mi geldi size?
Tesla dün düzenlediği “Tam Otonom Sürüş Yatırımcı Günü”de teknolojisinin nerelere ulaştığını açıkladı. Elon Musk 2020’de, yani sadece 1 yıl sonra Tesla’ların tam otonom sürüşe hazır hale geleceklerini iddia etti. Benim izlenimlerimi merak ediyorsanız buyrun dinleyin.
Apple geçen yıl yaşadığı şirket değeri kaybının büyük bir kısmını telafi etti ve yeniden dünyanın en değerli firması haline geldi.
Yaşanan kaybın nedeni Apple’in cep telefonu satış adetlerini artık açıklamamasıydı. Yatırımcılar bunu satışların yavaşlaması olarak yorumlayınca olanlar olmuştu.
Aslında şu anda da IPhone satışlarında bir artış emaresi yok. Tam tersine, özellikle Çin’li Huawei ve Xiaomi gibi agresif rakiplerin güçlenmesi IPhone satışlarını yavaşlatıyorlar.
Benim gibi çizim özürlülerini bile ressam yapabilecek yeni yazılımın adı GauGAN.
Çip üreticisi Nvdia tarafından geliştirilen bu büyüleyici yazılım, yapay zekanın yardımıyla en basit çizimlerinizi bile muazzam resimlere dönüştürebiliyor.
Ve bunu sadece saniyeler içinde yapıyor.
Yazılım kullanımını ve işleyişini şu videodan izleyebilirsiniz.
GauGAN’ın sinir ağını (neural network) eğitmek için 1 milyon kadar Flickr Creative Common arşiv fotoğrafından yararlanılmış. Bu sayede GauGAN doğadaki objeler hakkında geniş bir bilgiye sahip olmuş.
Şirket GauGAN’ın yüzbinlerce objenin diğer objeler ve koşullarla etkileşimini de öğrendiğini söylüyor.
Mesela GauGAN üzerinde iklimi sonbahara dönüştürürseniz ağaçların yaprakları da dökülüyor.
Yapay zeka döneminin MS Paint’i olarak düşünebileceğiniz bu büyüleyici yazılım hakkında daha çok bilgi şu linkte.
Soru: Bir Sonraki Teknolojik Devrim Sizce Ne Olacak?Teknoloji şirketlerine yatırım yapan insanların yakından tanıdığı bir kavram var: S Eğrisi (S Curve).
S Eğrisi, yeni bir teknolojinin yavaş yavaş ortaya çıkmasını, zamanla büyük girişimleri yaratan bir platforma dönüşmesini ve nihayetinde etkisinin sönümlenmesini görselleştiren bir araç.
Morgan Stanley analisti Adam Jonas elektrikli otomobillerin, 100 yıllık geleneksel otomotiv sektöründe gelecek 5 yılda 3 milyona yakın insanın işe mal olacağını öne sürdü.
Jonas’a göre Elon Musk’ın Tesla’sı ya da yeni oyuncu Rivian gibi elektrikli otomobil üreticileri, gelenseksel markaların iş gücünde büyük değişime yol açacaklar.
Morgan Stanley analisti, küresel otomobil tedarik zincirinin yaklaşık 11 Milyon kişiyi istihdam ettiğini, elektrikli otomobillerin %30 daha az iş gücü gerektirmesinden dolayı bu insanların 3 milyonunun işsiz kalabileceğini söylüyor.
Benim gibi Tesla fanatikleri ve elektrikli araç meraklılıları için heyecanlı bir gün.
Tesla bugün yeni orta segment SUV’si Model Y’yi ilk kez görücüye çıkarıyor.
38.000 dolarlar civarında olması beklenen başlangıç fiyatı ile, en hızlı büyüyen otomobil segmenti olan SUV’lerde içten yanmalılardan önemli bir pazar payı alması beklenen Model Y, Tesla’nın büyüme hızını çok ivmelendirecek gibi gözüküyor.
Aracın bu akşam siparişe açılıp açılmayacağı henüz bilinmiyor.
Teknolojinin yıkıcı gücü konusunda yazıp çizen çok var.
Ama bazen grafiklerin gücünden yararlanmak yıkımın büyüklüğü konusunda daha net bir fikir verebiliyor.
PC devriminin yarattığı şirketlerin (Örneğin Microsoft, Apple vb.) piyasa değeri bugün itibarı ile 4 Trilyon Dolar civarında.
İkinci kuşak teknoloji devrimi olan internet şirketlerinin (Google, Facebook, Amazon vb.) bugün itibarı ile ulaştığı piyasa değeri ise 10 Trilyon Dolara erişmiş durumda.
Esas büyük değer dönüşümü ise yapay zeka, makine öğrenmesi ve derin öğrenme gibi teknolojileri kullanan şirketlerin mevcut tüm iş alanlarına saldırması ile gerçekleşecek.
Bu dalgada yaratılacak değerin 2038’e kadar 30 trilyon Doları bulacağı tahmin ediliyor.
Ülkemizin, şirketlerimizin ve insanlarımızın bu radikal dönüşüme ne kadar hazır olduğunu düşünmeyi size bırakıyorum.
Tüketici açısından bakınca sanırım dünyanın en gelişime kapalı endüstrisi otomotiv.
Yukarıdaki tablo 1 millik bir yolculuğun kişi başı maliyetinin yıllar içinde çeşitli araçlarda yaşadığı değişimi gösteriyor (enflasyondan arındırılmış).
At arabasından otomobile geçtiğimizde yaşanan değişimden beri, yani neredeyse 100 yıldır, rakam 0.70 dolarda çakılmış kalmış.
Başka hiç bir endüstride bu kadar tüketici aleyhine çalışan bir süreç olduğunu sanmıyorum.
